بیوفیدبک روشی برای کنترل سلامتی و زیستن بهینه است . این روش از طریق گسترش آگاهی فرد نسبت به خودش , توانایی وی را برای خود-تنظیمی افزایش می دهد. بیوفیدبک یک راه جدید ارتباطی بین ذهن و بدن می گشاید.
دستگاه عصبی خودمختار (ANS) بخشی از دستگاه عصبی و به عبارت دقیق تر, بخشی از دستگاه عصبی پیرامونی(PNS) است که هوشیاری وآگاهی در کارکردهای آن نقشی ایفا نمی کند و همانگونه که از نام آن پیداست, به صورت خودمختار عمل می کند.نکته دیگری که حایز اهمیت است , این است که برخی از تواناییهای خود-تنظیمی در ما , توسط یادگیری کسب شده اند .
بنابراین بدن ما برای حفظ سلامتی وگریز از ناراحتی , بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی اساسی را بر اساس یک سیستم بازخورد یا فیدبک درونی, کنترل می کند.عمده ترین این فعالیت ها عبارتند از : ضربان قلب, تنفس, فشار خون, خوردن و نوشیدن.برخی از این فعالیت ها کاملا به صورت خودمختار و برخی نیز به صورت آگاهانه کنترل می شوند.مثلا فشار خون یکی از فعالیت هایی است که به طور معمول به صورت خودمختار کنترل می شود و تحت کنترل هشیارانه ما قرار ندارد . بیوفیدبک در این موارد تلاش می کند تا در حد امکان این فعالیت ها را تحت کنترل آگاهانه درآورد و در موارد دیگری مثل حالت های خلقی و هیجانی , توانایی خود-تنظیمی را در فرد گسترش می دهد.
در شیوه های درمانی بیوفیدبک, کارکردهای فیزیولوژیکی بدن, توسط دستگاه های خاصدر هر مورد اندازه گیری می شوند و اطلاعات حاصله, بازخورد داده می شوند. یعنی این کارکردهای فیزیولوژیکی به سطح آگاهی می آیند.اطلاعات موجود می توانندبه صورت دیداری , شنیداری و لمسی بازخورد داده شوند.
روش های مختلف بیوفیدبک:
- پس خوراند زیستی موج نگار الکتریکی عضلانی یا EMG بیوفیدبک : از این روش , به طور عمده برای اندازه گیری میزان تنش و آرامش عضلات بدن استفاده می شود.این روش را همچنین می توان به طور موثری در توان بخشی افرادی که دچار فلج اعضاء هستند به کار گرفت.
- پس خوراند زیستی دمای پوست : در این شیوه به طور عمده دمای پوست دست ها به دلیل ارتباط خاصی که با فرآیندهای ذهنی و روانی دارند, مورد استفاده قرار می گیرند.
- پس خوراند زیستی نرخ ( سرعت ) قلب
- پس خوراند زیستی تنفسی
- پس خوراند پاسخ الکتریکی پوست (EDR) : در این روش , رسانش (هدایت) الکتریکی پوست, مورد اندازه گیری واقع می شود.EDR اساس دستگاه های دروغ سنج می باشد.
- پس خوراند فعالیت الکتریکی موج نگار مغزی یا EEG بیوفیدبک : امواج مغزی ما بیان کننده سطح هوشیاری ما هستند وبه ما می گویند که در چه سطحی از هوشیاری قرار داریم . به عنوان مثال, امواج تتا در اوایل خواب و حالت های خواب آلودگی و امواج دلتا که فرکانس پایین تری دارند, در حالت خواب عمیق ظاهر می شوند.
- پس خوراند جریان خون مغزی یا HEG بیوفیدبک : می توان گفت که HEG بیوفیدبک نیز همچون EEG بیوفیدبک, یک نوع تمرین یا آموزش مغز است.
حالت ذهنی و روانی , در فرآیندهای فیزیولوژیکمنعکس می شود.منظور از حالت ذهنی, هم فرآیندهای شناختی وتفکر و هم فرآیندهای هیجانی است .زمانی که فرد بیاموزد که این پارامترهای فیزیولوژیکی را تخت کنترل درآورده و تغییر دهد, می تواند از این طریق , حالت ذهنی و روانی , یا فرآیندهای شناختی و هیجانی را کنترل کرده و تغییر دهد.
|